Θέλουμε γειτονιές, όχι τουριστικά θέρετρα
Ο τουρισμός -λένε- είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη του επιφέρει μια πληθώρα αλλαγών στο κοινωνικό, εργασιακό και φυσικό περιβάλλον. Αυτό σχετίζεται με μια σειρά κρατικών πολιτικών, οι οποίες προωθούν την Ελλάδα ως έναν must προορισμό είτε για αναψυχή, είτε για επενδύσεις. Η γεωγραφία του ελλαδικού τοπίου με τα πολλά νησιά, το μεσογειακό κλίμα και τα άπειρα παραδοσιακά χωριά καθώς και η πολιτιστική κληρονομιά μετατρέπονται σε εμπόρευμα προς άμεση κατανάλωση. Παράλληλα οι απλόχερες διευκολύνσεις του κράτους προς τους επενδυτές (αποκρατικοποιήσεις, golden visa, χαλαρή περιβαλλοντική πολιτική, θολό νομικό πλαίσιο για τη βραχυχρόνια μίσθωση, καμία προστασία στους ενοικιαστές) καθιστούν αυτή τη μικρή χώρα ως πόλο έλξης για το ιδιωτικό κεφάλαιο. Το φυσικό περιβάλλον θυσιάζεται στο βωμό της καπιταλιστικής και τουριστικής ανάπτυξης. Μείωση του ελεύθερου χώρου των παραλιών και ανέγερση περισσότερων ξενοδοχειακών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων, δημιουργία αιολικών πάρκων και ανεμογεννητριών σε όλο και περισσότερες περιοχές, περαιτέρω εξορύξεις μεταλλευμάτων σε χερσαίο και θαλάσσιο έδαφος, θέτουν σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα του περιβάλλοντος και τη ζωή των ανθρώπων.
Τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός έχει εισβάλλει και στο αστικό τοπίο. Οι πόλεις μεταμορφώνονται, αλλάζουν χαρακτήρα και μετατρέπονται σε πεδία κατάλληλα προς κερδοφορία. Όλο και περισσότεροι/ες τουρίστες/τριες κατακλύζουν το κέντρο της Αθήνας αλλάζοντας τον ταξικό και κοινωνικοπολιτισμικό του χαρακτήρα. Τρανταχτό – και επίκαιρο – παράδειγμα η περίπτωση της γειτονιάς των Εξαρχείων, όπου οι καταλήψεις (είτε είναι πολιτικοί χώροι, είτε χώροι στέγασης μεταναστών) και εν γένει η αντικουλτούρα της περιοχής φαίνεται να χαλάνε τα σχέδια του κράτους για “εξευγενισμό” και τουριστική ανάπτυξη, και γι’ αυτό τον λόγο έχει ξεκινήσει μια πρωτοφανής κατασταλτική διαδικασία.
Ο εξευγενισμός (gentrification) αποτελεί το βασικό εργαλείο ισοπέδωσης των γειτονιών μας. Ακίνητα σε υποβαθμισμένες ή σε υπό “ανάπλαση” περιοχές αγοράζονται μαζικά σε χαμηλή τιμή, και είτε κρατούνται κλειστά μέχρι την “αναβάθμιση” της περιοχής, είτε ανακαινίζονται και διατίθενται σε υψηλή τιμή. Οι υπάρχοντες μόνιμοι κάτοικοι εκτοπίζονται από τις κεντρικές γειτονιές της πόλης, ενώ παράλληλα τα κυρίαρχα δημοσιεύματα που αφορούν το κέντρο της Αθήνας και προωθούν προγράμματα εξευγενισμού, μιλάνε για την «ανάγκη επιστροφής των κατοίκων στο κέντρο», παραβλέποντας τον πληθυσμό που ήδη ζει σε αυτό, ο οποίος όμως δεν ταιριάζει στα πρότυπα τους. Παράλληλα εκτοπίζονται σταδιακά οι τοπικές επιχειρήσεις που εξυπηρετούν τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων, αλλά δεν πατάνε στα πρότυπα ανάπτυξης του κέντρου ως ένα θεματικό πάρκο αναψυχής.
Το ζήτημα της στέγασης, με την ανάπτυξη της πρακτικής της βραχυχρόνιας μίσθωσης (π.χ. airbnb), αποτελεί βραχνά για τους μόνιμους κατοίκους. Η κατοικία μετατρέπεται σε τουριστικό κατάλυμα και ο/η ιδιοκτήτης/τρια σε επιχειρηματία-κερδοσκόπο, όπου είτε εξαναγκάζει σε έξωση τους ενοικιαστές, είτε τους εκβιάζει με υπέρογκη αύξηση ενοικίου. Παράλληλα, εταιρείες real estate, επενδυτικές εταιρείες καθώς και εταιρείες διαχείρισης ακινήτων παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αγορά ενοικίου. Η γειτονιά μας, το Κουκάκι, έχει μετατραπεί σε τουριστικό προϊόν προς πώληση. Τεράστιος είναι ο αριθμός airbnb διαμερισμάτων και τα περισσότερα μαγαζιά είναι καταστήματα μαζικής εστίασης. Πολλοί γείτονες έχουν εκτοπιστεί, οι κοινωνικοί δεσμοί χάνονται και ο χαρακτήρας της γειτονιάς αλλοιώνεται. Ο αριθμός των μαθητών στα σχολεία της περιοχής μειώνεται και μαγαζιά που δεν εξυπηρετούν τον τουρισμό κλείνουν. Οι καθημερινοί ρυθμοί των τουριστών/τριων δε συμβαδίζουν καθόλου με την καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων, προκαλώντας έτσι μια αβίωτη πραγματικότητα και έναν έμμεσο εκτοπισμό.
Το κράτος και ο Δήμος ούτε θέλουν, ούτε μπορούν, να ρυθμίσουν νομοθετικά το πρόβλημα γιατί ήδη έχουν δημιουργήσει μια συνθήκη όπου οι επενδυτές μπορούν να κατακτήσουν τις γειτονιές μας για τα συμφέροντα τους. Οι οποιοδήποτε νόμοι και φορολογήσεις μεταφέρουν απλά την βραχυχρόνια μίσθωση στα χέρια ισχυρών μονοπωλιακών κεφαλαίων.
Εντοπίζοντας και βιώνοντας όλα τα παραπάνω προβλήματα δημιουργήσαμε την “Πρωτοβουλία Κατοίκων Κουκακίου και γύρω περιοχών” όπου και συναντιόμαστε κάθε Κυριακή πρωί εδώ και 4 μήνες. Σκοπός μας αποτελεί η καταγραφή και η ανάδειξη των επιπτώσεων της ακραίας τουριστικοποίησης τόσο στη γειτονιά μας όσο και σε άλλες περιοχές και η συσχέτιση διαφορετικών πρακτικών που ενώνονται με μια κοινή γραμμή (gentrification-airbnb-τουρισμός-κρατική πολιτική). Προτάσσουμε την δικτύωση μας με συνελεύσεις κατοίκων που ενδιαφέρονται ή αντιμετωπίζουν (άμεσα ή έμμεσα) τα ίδια προβλήματα, προκειμένου να στηρίξουμε με οποιονδήποτε τρόπο όσους και όσες “βγαίνουν” από τα σπίτια τους. Μέσα από τη συλλογικοποίηση των αντιστάσεων μας επιδιώκουμε να αναχαιτιστεί η τουριστική επέλαση και οι ολέθριες συνέπειες που επιφέρει, με διαρκή παρουσία στο δημόσιο χώρο για την διεκδίκηση των γειτονιών μας.
Πρωτοβουλία Κατοίκων Κουκακίου και γύρω περιοχών
Για επικοινωνία anti-bnb-koukaki@riseup.net